Η δική μου εμπειρία στο consulting είναι πλούσια σε ότι αφορά τέτοιες στιγμές αμφισβήτησης. Καταστάσεις όπου ο επιχειρηματίας δεν καταφέρνει να δει πώς σχετίζεται μια κερδοσκοπική επιχείρηση, το άμεσο κέρδος του, το “ζεστό” χρήμα, με αρχές, αξίες και άλλες “ηθικολογίες”. Και είτε απορρίπτει την ιδέα εντελώς ως “πολύ θεωρητική” είτε υποκρίνεται, προσάπτοντας στην εταιρεία του επιθυμητές όχι πραγματικές αξίες. Το ζήτημα είναι όμως, ότι τα πιστεύω του κάθε οργανισμού, οι βάσεις στις οποίες οι κουλτούρα είναι δομημένη, δε μπορούν παρά να υπάρχουν, έστω κι αν είναι λίγο ιδανικές ή ακόμη και λιγότερο έντιμες. Τη στιγμή που αυτή η παραδοχή θα γίνει κατανοητή, ίσως πολλά κεφάλια να βγουν από την άμμο.
Οι ερευνητές της εταιρικής ταυτότητας και κουλτούρας έχουν τεκμηριωμένα απενοχοποιήσει εδώ και μερικά χρόνια τον παραλληλισμό ανάμεσα στις εταιρίες και τα άτομα, αν και καλό είναι να γίνεται με προσοχή. Βοηθάει εδώ λοιπόν να πούμε το εξής: Κάθε άνθρωπος έχει κάποιες αξίες, κάποια πιστεύω, έστω κάποιες βασικές παραδοχές βάσει των οποίων πορεύεται. Γι αυτό όταν θυμώνουν κάποιοι φωνάζουν, κάποιοι άλλοι παραβιάζουν ξένες περιουσίες και προκαλούν καταστροφές και άλλοι πηγαίνουν για τρέξιμο. Πίσω από τη διαφορετική αντίδραση στην ίδια κατάσταση (θυμός) βρίσκεται μια σειρά προσωπικών πεποίθησεων σχετικά με το τι επιτρέπεται και τι όχι, με το πόσο σημαντική είναι η διαχείριση των συναισθημάτων, με το τι έχει προτεραιότητα κλπ.
Αντίστοιχα, όταν μια επιχείρηση αντιμετωπίζει την κρίση, ανατρέχει στις βασικές της αρχές – είτε τις αποδέχεται είτε όχι- για να αποφασίσει αν θα καταφύγει σε μαζικές απολύσεις, αν θα επενδύσει σε περαιτέρω εκπαίδευση, αν θα αυξήσει τιμές ή θα εγκαταλείψει την αγορά εντελώς. Συνεπώς, είναι προφανές ότι κάθε οργανισμός έχει αξίες και αρχές, είτε τις παραδέχεται είτε όχι.
Είναι λογικό εδώ να αναρωτηθεί κανείς: “Γιατί να ασχοληθώ να καταγράψω τις αρχές της εταιρείας μου”?
Συνοπτικά θα συγκεντρώσω τις πιθανές και ορθές απαντήσεις στο ερώτημα σε δυο κατηγορίες:
“ Γιατί το προσωπικό θα αποδίδει περισσότερο”: Ο επιχειρηματίας που γνωρίζει ξεκάθαρα τι πρεσβεύει είναι σε θέση να επιλέξει προσωπικό που βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση. Αν για παράδειγμα, μέσα στις αξίες μιας επιχείρησης είναι η ομαδικότητα, η πρόσληψη ενός στελέχους με υψηλό αίσθημα ανταγωνισμού που δε λειτουργεί καλά μέσα σε ομάδες- ανεξάρτητα πόσο εντυπωσιακό μπορεί να είναι το βιογραφικό του- είναι μια δεδομένα λανθασμένη απόφαση. Χτίζοντας ομάδες ανθρώπων που μοιράζονται κοινά πιστεύω και όλοι μαζί τα πιστεύω της εταιρείας, δημιουργείται ένα απόλυτα λειτουργικό σύστημα, το οποίο μπορεί να δουλεύει αποδοτικά, με εμπιστοσύνη και κάνοντας όλους ευχαριστημένους. Συνεχίζοντας το παραπάνω παράδειγμα, αυτή η εταιρεία που προωθεί την ομαδικότητα, στελεχωμένη από άτομα που συμπεριφέρονται ανάλογα, θα καταφέρει να κρατά τους υπαλλήλους της ικανοποιημένους, γιατί θα εργάζονται σε ένα περιβάλλον που θα τους ταιριάζει και θα τους ευχαριστεί πραγματικά. Αυτή η ικανοποίηση δημιουργεί δέσμευση με την εταιρεία και άρα, όταν υπάρχει απαίτηση για μεγαλύτερη προσπάθεια, ο εργαζόμενος είναι διατεθειμμένος να δώσει το “κάτι παραπάνω”, χωρίς να δυσανασχετήσει, γιατί νιώθει μέρος αυτής της προσπάθειας.
“Γιατί είναι το καλύτερο όπλο απέναντι στον ανταγωνισμό”: Χρειάζεται μόνο μια αναζήτηση δευτερολέπτων στο Internet για να αποδείξει και στον πιο δύσπιστο πώς πλέον οι καταναλωτές αναπτύσσουν συναισθήματα απέναντι στα brands και τις εταιρείες, αγάπης, μίσους, θυμού κλπ. Οι εποχές που το παιχνίδι του ανταγωνισμού κερδίζοντας στις προσφορές έχουν ήδη περάσει και όσο κι αν αρκετές επιχειρήσεις, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, προσκολλώνται στις παλιές μεθόδους, η πραγματικότητα τις έχει ξεπεράσει. Η εταιρεία που γνωρίζει τι πρεσβεύει διατυπώνει τις υποσχέσεις της προς τους καταναλωτές ανάλογα. Όταν η αρχή της επιχείρησης είναι, για παράδειγμα, το “γρήγορο κέρδος”, που συνήθως σημαίνει μέτρια ποιότητα και εξυπηρέτηση, η υπόσχεση προς τον καταναλωτή θα πρέπει να είναι ” Ελάτε σε εμάς για τις μεγαλύτερες ευκαιρίες” όχι “Ελάτε σε εμάς για κορυφαία εξυπηρέτηση”. Η συνέπεια ανάμεσα σε αυτό που μια μάρκα/ εταιρεία υπόσχεται και σε αυτό που τελικά προσφέρει είναι από τα βασικότερα κριτήρια ικανοποίησης των καταναλωτών, και εξασφαλίζουν σε μεγάλο βαθμό την πιστότητα ή την άμεση απόρριψη.
Η λέξη κλειδί σε όλα τα παραπάνω είναι η ειλικρίνεια, η “εταιρική ειλικρίνεια” ας μου επιτραπεί ο νεολογισμός. Δε ζούμε σε ιδανικές εποχές, δε δρούμε σε ιδανικές αγορές, θα ήταν ουτοπικό να μιλάμε για “Άγιες Εταιρείες”. Παρόλα αυτά, το να αναγνωρίζει η διοικητική ομάδα ποιες είναι οι κινητήριες πεποιθήσεις πίσω από κάθε της απόφαση – και αν πραγματικά νιώθει άβολα με κάποια από αυτές, τότε ας τη διορθώσει- είναι μια διαδικασία που έχει οφέλη στην πράξη, ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Αρκεί τα μάτια μας να είναι ανοιχτά.