Για χρόνια λέμε ότι “Ηγέτης γεννιέσαι, δε γίνεσαι” και διαχωρίζουμε τους επαγγελματίες σε αυτούς που “το ‘χουν” και στους υπόλοιπους. Λοιπόν, εκτός από πραγματικά αποκαρδιωτικό, αυτό είναι και λάθος, για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, οπότε ας σκεφτούμε ξανά, γιατί ακόμη κι αν δε γεννηθείς ηγέτης, τελικά γίνεσαι.
Αυτή η -κατά τη γνώμη μου- ακρότητα προκύπτει από το γεγονός ότι ένα από τα χαρακτηριστικά του εξαιρετικού ηγέτη είναι το charisma, από την ελληνικότατη λέξη “χάρισμα”. Οι άνθρωποι που το έχουν είναι αυτοί που ασκούν μια γοητεία στους άλλους, έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν τη σκέψη και τη δράση ανθρώπων, συχνά χωρίς να τους συναντήσουν ποτέ. Προφανώς και αυτή είναι μια σπουδαία ιδιότητα, είναι όντως ένα χάρισμα και ναι, αυτό ή το χεις ή δε το χεις. Όμως, το charisma μόνο του δεν είναι καθόλου αρκετό, γιατί το να είναι κανείς ηγέτης είναι μάλλον ό,τι πιο απαιτητικό και δύσκολο μπορεί να αναλάβει κανείς σε μια επιχείρηση.
Γι αυτούς που έχουν το χάρισμα:
Στις εκπαιδεύσεις, όταν ζητώ να μου κατονομάσουν οι συμμετέχοντες μερικούς χαρισματικούς ηγέτες, ως επί τω πλείστον αναφέρεται ο Γκάντι, ο Χριστός, ο Ουίστον Τσόρτσιλ. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι για να είναι κανείς καλός ηγέτης δε χρειάζεται απαραίτητα να επηρεάσει τις ζωές εκατομμυρίων, όπως οι παραπάνω. Μπορεί το πεδίο δράσης του να είναι μια επιχείρηση και ο “λαός” του μια ομάδα, όμως αν καταφέρει να εμπνεύσει τα μέλη της, τότε πάλι γίνεται ένας σπουδαίος ηγέτης. Όπως και να χει, το κοινό σημείο ανάμεσα σε όλους τους ηγέτες που θα μπορέσει κανείς να σκεφτεί -πέρα από το χάρισμα- είναι ότι έκαναν τη “δουλειά” τους εξαιρετικά καλά. Έπαιρναν σωστές αποφάσεις. Είχαν θάρρος και συνέπεια. Αυτοέλεγχο και υπομονή. Προσπαθούσαν διαρκώς για το καλύτερο, έστω γι αυτό που ο καθένας θεωρούσε καλύτερο. Φανταστείτε έναν από τους ηγέτες που φέρνετε στο νου σας ως “χαρισματικό” να ήταν τεμπέλης και να είχε επαναπαυθεί στο χάρισμά του..? Ποιος θα μπορούσε να εμπνευστεί από ένα τέτοιο πρότυπο? Γι αυτό λέω, ότι το χάρισμα μόνο του δεν είναι αρκετό. Είναι όπως το ταλέντο ενός πιανίστα: χωρίς σκληρή δουλειά ετών το ταλέντο μόνο του δε σε κάνει βιρτουόζο.
Γι αυτούς που δεν έχουν το χάρισμα:
Τα καλά νέα είναι είναι ότι το δύσκολο μέρος της ηγεσίας είναι το ίδιο, είτε είναι κανείς χαρισματικός είτε όχι. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που διαφωνώ με τη θέση “γεννιέσαι ηγέτης, δε γίνεσαι”. Η σκληρή δουλειά που επιβάλλεται, είναι εξίσου σκληρή για όλους, γι αυτό ας θεωρήσουμε επιτέλους ότι όλοι είναι εν δυνάμει ηγέτες. Όμως, η πραγματική ερώτηση δεν είναι αν έχει κανείς το χάρισμα, αλλά αν αντέχει να είναι ηγέτης.
Η ηγεσία έχει ευθύνη, σε όποιο περιβάλλον κι αν ασκείται. Μέσα σε ένα meeting room κάποιος πρέπει να έχει το θάρρος να πάρει μια απόφαση και να τη στηρίξει, όσο δύσκολη κι αν είναι. Κι αν η απόφαση αποδειχτεί λάθος- και αυτό είναι κάτι που δε θα του επιτρέπεται συχνά- να έχει το κουράγιο με ευθύτητα να πει στην ομάδα του “Έκανα λάθος”. Ο ηγέτης- και είναι περιττό να πω ότι δεν είναι πάντα το “αφεντικό”- δεν είναι ποτέ μοναχικός καβαλάρης, είναι πάντα ομαδικός, όσο κουραστικό κι αν είναι κάποιες στιγμές. Γιατί είναι αυτός που πρέπει να φροντίζει το ηθικό και τη ψυχολογία της ομάδας του, να βλέπει μέσα στον καθένα τη κρυμμένη του δυναμική και να την αποκαλύπτει σε όφελος του συνόλου. Όπως έλεγε ο Dwight Eisenhower, επίσης σπουδαίος ηγέτης, ηγεσία είναι να κάνουν οι άλλοι αυτό που θες εσύ επειδή το θέλουν οι ίδιοι.
Σκεφτείτε μια στιγμή: Ποιος είναι στη δική σας ζωή αυτός που θα μπορούσε να σας πείσει να κάνετε κάτι, και να το κάνετε γιατί πειστήκατε ότι είναι το σωστό. Εκτός οικογένειας? Στον εργασιακό σας χώρο κάποιος? Μη σας κάνει εντύπωση αν δε βρείτε κανέναν, το έλλειμα ηγεσίας είναι πολύ μεγαλύτερο από το δημοσιονομικό.
Συνεπώς, ηγέτης γίνεται όποιος αποφασίσει να δουλέψει σκληρά και με συνέπεια για να κερδίσει το σεβασμό της ομάδας του. Το χάρισμα προσφέρει μια επιπλέον γοητεία, όμως, αυτή δεν είναι αρκετή, δεν είναι τίποτα. Μετά από τόσα χρόνια στην αγορά, αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι εξαιρετικοί ηγέτες μπορούν να εμφανιστούν και να διαπρέψουν, έστω κι αν τους λείπει λίγη από τη λάμψη των “χαρισματικών”.